تفاوت اسید استیک و اسید سیتریک

اسید استیک (Acetic Acid) و اسید سیتریک (Citric Acid) هر دو اسیدهای آلی هستند که در صنایع مختلف و مصارف خانگی کاربرد دارند. با وجود شباهت‌هایی از جمله اسیدی بودن و استفاده در مواد غذایی، تفاوت‌های قابل توجهی در ساختار شیمیایی، منبع، خواص و کاربردهای آن‌ها وجود دارد.

---

1. ساختار شیمیایی

اسید استیک:

• فرمول شیمیایی:
  CH3COOHCH_3COOHCH3​COOH
• ساختار:
  یک اسید کربوکسیلیک ساده با یک گروه کربوکسیل (-COOH) متصل به یک گروه متیل (-CH₃).

اسید سیتریک:

• فرمول شیمیایی:
  C6H8O7C_6H_8O_7C6​H8​O7​
• ساختار:
  یک اسید کربوکسیلیک چندعاملی با سه گروه کربوکسیل (-COOH) و یک گروه هیدروکسیل (-OH).

---

2. منبع تولید

اسید استیک:

• منبع طبیعی:
  در سرکه طبیعی یافت می‌شود (حاوی 4-8% اسید استیک).
• منبع صنعتی:
  تولید از طریق تخمیر بیولوژیکی یا اکسیداسیون اتانول و متانول.

اسید سیتریک:

• منبع طبیعی:
  در مرکباتی مانند لیمو و پرتقال یافت می‌شود.
• منبع صنعتی:
  تولید از طریق تخمیر قندها با قارچ آسپرژیلوس نایجر (Aspergillus niger).

---

3. طعم و بو

اسید استیک:

• طعم:
  تند و ترش.
• بو:
  بوی تند و شبیه به سرکه.

اسید سیتریک:

• طعم:
  ملایم و ترش (معمولاً خوشایند).
• بو:
  بی‌بو.

---

4. خواص شیمیایی

اسید استیک:

• قدرت اسیدی:
  pKa ≈ 4.76 (نسبتاً ضعیف‌تر از اسید سیتریک).
• حلالیت:
  به‌راحتی در آب و حلال‌های آلی مانند اتانول حل می‌شود.

اسید سیتریک:

• قدرت اسیدی:
  pKa₁ ≈ 3.14، pKa₂ ≈ 4.77، pKa₃ ≈ 6.39 (به دلیل سه گروه کربوکسیل، قوی‌تر از اسید استیک).
• حلالیت:
  به راحتی در آب حل می‌شود و محلول اسیدی ایجاد می‌کند.

---

5. کاربردها

اسید استیک:

• صنایع غذایی:
  • به‌عنوان نگهدارنده و تنظیم‌کننده اسیدیته.
  • در سرکه و ترشی‌ها.
• صنایع شیمیایی:
  • تولید پلاستیک‌ها، استرها، و رزین‌ها.
• مصارف خانگی:
  • تمیزکننده و ضدعفونی‌کننده.

اسید سیتریک:

• صنایع غذایی:
  • تنظیم‌کننده اسیدیته در نوشیدنی‌ها، مرباها، و آب‌نبات‌ها.
  • به‌عنوان نگهدارنده طبیعی.
• صنایع دارویی:
  • تنظیم pH داروها و مکمل‌های غذایی.
• صنایع بهداشتی:
  • رسوب‌زدایی در شوینده‌ها و محصولات آرایشی.
• کشاورزی:
  • اصلاح اسیدیته خاک و جذب مواد مغذی.
    
    تفاوت در کاربردها
    

7. واکنش‌ها

اسید استیک:

• واکنش با بازها: تولید استات‌ها (مانند سدیم استات).

CH3COOH+NaOH→CH3COONa+H2OCH_3COOH + NaOH \rightarrow CH_3COONa + H_2OCH3​COOH+NaOH→CH3​COONa+H2​O

اسید سیتریک:

• واکنش با بازها: تولید سیترات‌ها.

C6H8O7+3NaOH→C6H5O7Na3+3H2OC_6H_8O_7 + 3NaOH \rightarrow C_6H_5O_7Na_3 + 3H_2OC6​H8​O7​+3NaOH→C6​H5​O7​Na3​+3H2​O

---

8. قیمت و دسترسی

• اسید استیک:
  به دلیل کاربرد صنعتی و تولید بالا، قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
• اسید سیتریک:
  به دلیل استفاده گسترده در صنایع غذایی و نیاز به فرآیند تخمیر، قیمت آن کمی بالاتر از اسید استیک است.